| Wspomnienie św. Pawła, Apostoła, A.D. 2015 |
Fot. MDK
Anne Dillard o dzieleniu się wszystkim
Jedna z niewielu rzeczy,
jakie wiem o pisaniu, to ta: dziel się wszystkim, wal śmiało, ryzykuj, wyzbywaj
się wszystkiego – idź na całość, bez namysłu, za każdym razem. Nie chomikuj
tego, co wydaje się dobre, przeznaczając na późniejsze miejsce w książce albo
do następnej książki: dziel się, dziel się wszystkim, dziel się od razu.
Odruch, aby zatrzymać coś dobrego na później, stanowi sygnał, aby wykorzystać
to natychmiast. Później pojawi się coś więcej, coś lepszego. To przychodzi
niespodzianie, z głębi, niczym woda ze studni. Podobnie odruch zatrzymania dla
siebie czegoś, czego się dowiedziałeś, jest nie tylko haniebny – jest
niszczący. Wszystko, czym nie podzielisz się w sposób wolny i obfity, staje się
dla ciebie stracone. Otwierasz swój schowek i znajdujesz popiół.
Annie Dillard
Tłum. Łukasz Makowski
Pan Bóg pisze prosto po liniach krzywych
V Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Rys. Sztukmistrz
U PROGU/DRZWI: Gdzie są te drzwi?
Wspomnienie Najświętszej Maryi Panny w sobotę po IV Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Fot. KTL
Święty z sąsiedztwa – z bukłakiem?
Świętych Jana i Pawła, Męczenników, A.D. 2015
Fot. E.S.
Czy któryś z Czytelników byłby w stanie wyjaśnić,
jaki przedmiot trzyma święty Jan Nepomucen
w lewej ręce?
Bliźniaki: Jak z Vermeera
Narodzenie św. Jana Chrzciciela, A.D. 2015
Zdjęcie: Paweł Schulta
Obraz: Jan Vermeer van Delft
ROZWAŻALNIK NIECODZIENNY: Poza systemem
Św. Paulina, Biskupa i Wyznawcy, A.D. 2015
W niektórych kręgach karierę robi obecnie słowo
„antysystemowy”. „Antysystemowość” „antysystemowców” nie polega jednak,
niestety, na wrogości wobec systemu jako takiego; oni chcieliby zniszczyć
system obecny i na jego miejscu wznieść własny.
Dlatego lepiej mówić o potrzebie działania POZA SYSTEMEM.
Pozasystemowość.
Aby uniknąć tworzenia własnego systemu, w którego szufladki
chciałbym upchnąć poszczególnych ludzi, powinienem skupić się na
przekształcaniu rzeczywistości wokół siebie, na odpowiednią skalę. Jak pokazuje
nam przykład sławetnego studenta z Rejsu, istnieje niebezpieczeństwo tworzenia
sobie czegoś takiego jak własny intymny świat – ale w naszym przypadku nie musi
się tym skończyć. Można zbudować coś sensownego i trwałego wśród najbliższych,
przyjaciół, znajomych... i umieć się ograniczyć. Co to znaczy?
Aby nie tworzyć własnego systemu – ale własną niezależną
działalność; aby realizując z powodzeniem zadanie budowania świata bardziej
Bożego (i przez to bardziej ludzkiego) w takim zakresie, w jakim przewidział to
Stwórca, potrafić się pohamować i powiedzieć: „Mój lokalny sklepik odnosi
sukcesy; mam stałych klientów, znam ich, potrafię im podpowiedzieć, co nabyć, dbam o jakość towarów – sklepik cieszy się popularnością. Nie,
nie założę kolejnej filii; nie zdołałbym być w obu miejscach równocześnie,
ucierpiałyby na tym relacje z klientami, zacząłbym się koncentrować wyłącznie
na maksymalizacji sprzedaży zamiast pamiętać o jakości produktów”. A więc skupiam
się na solidnym wykonywaniu moich zadań w tym zakresie, w jakim otrzymałem je od
Pana Boga, odkładając między bajki megalomańskie sny o potędze światowej i mając
w pamięci, że było już Napoleonów wielu, ale zdrowy na umyśle chyba żaden.
W wyniku takiego „samoograniczenia się” i wykwitnięcia tysięcy lokalnych inicjatyw, powstaje porządek oparty o liczne naczynia połączone cieszące się dużym stopniem niezależności.
W takich warunkach łatwiej o kolejne działania
pozasystemowe.
Pewien polityk stwierdził niegdyś, odnosząc się do
demonstracji niezadowolonych Amerykanów: „Niech sobie maszerują, ile chcą –
dopóki płacą podatki”.
Trafił w sedno. Zwrócił naszą uwagę na to, co najsilniej
uderza w system: nie – krzyczenie o jego niesprawiedliwości, nie –
manifestacje, nie – setki najbardziej naukowych i przekonujących publikacji i
wystąpień; ale odcięcie jego funkcjonariuszy od środków umożliwiających im
działanie. Gdy uda się to osiągnąć, te dotychczasowe darmozjady będą zmuszone
podjąć pracę ocenianą przez wolny rynek jako potrzebna (pomyłka: wcale nie
„zmuszone”; zdrowy, zdolny do pracy człowiek może się wałkonić – ale w
społeczeństwie wolnorynkowym poważnie grozi mu śmierć z głodu).
I tu pytanie: czy nie jest czasem tak, że półgębkiem krzyczę
przeciw systemowi, ale pełną gębą korzystam z państwowych dotacji i nie widzę w
tym sprzeczności, a nawet jest mi z tym dobrze? Że oddaję systemowi to, czego
system niesprawiedliwie się domaga, a swoje prawdziwe pasje – prawdziwe powołanie – realizuję
„po godzinach”?
Jak to zrobić, aby dało się żyć i zarabiać na tym, co jest
moim powołaniem, a nie stawać się trybikiem w machinie systemu, rzeczy
faktycznie wartościowe robiąc jakby pokątnie?
Przede wszystkim wierzyć i mieć szerokie horyzonty. Zamyślać
przedsięwzięcia na 5, 10, 20, 50 lat – myśleć długowzrocznie. W niedawnej rozmowie
wysunąłem tezę, że sposób na naprawę Polski polega na tym, że w setce, tysiącu,
stu tysiącach miejsc naszej ojczyzny pojawiają się zdrowe, oddolne inicjatywy.
Zapał w dążeniu do normalności mógłby podpowiadać nam, że trzeba zdobyć władzę polityczną, a następnie odgórnie wprowadzić mądre rozwiązania. Nic z tego. Nie da się. Z natury rzeczy wynika, że proces przywracania normalności rozpoczyna się od poziomu każdego człowieka, rodziny, społeczności lokalnej – dopiero później mamy naród i społeczeństwo. A zatem: Nie próbujmy w sztuczny i niesprawiedliwy sposób przyspieszać owego procesu. Sancte Ioseph, speculum patientiae, ora pro nobis!
(Bolączką czasów dzisiejszych jest powszechne lekceważenie
znaczenia czasu; krótkowzroczności myślenia sprzyja niestabilność prawa i
państwowo-bankowy kartel fałszerzy pieniądza, w zasadniczy sposób zaburzający
wolny rynek).
W odpowiedzi na tezę przedstawioną trzy akapity wyżej
słyszałem niejednokrotnie: „Bądź
realistą”; „To się nie uda”; „Trzeba by na to tysiąca lat”. Tysiąca?
Niekoniecznie. Modlitwa, trud i ofiarność przynoszą błogosławione owoce – nieraz o wiele szybciej niż byśmy się tego po ludzku spodziewali.
Wbrew temu, co twierdził Cyryl Parkinson, jest coś bardzo
ważnego w stwierdzeniu: „Wszystko zależy od Ciebie”. Oczywiście, trzeba wziąć
poprawkę na to, że nie należy rozumieć go na sposób pogański – tak jakbyśmy
stanowili o sobie na zasadach wyłączności, z pominięciem Pana Boga i bliźnich –
ale jako wezwanie do mądrego przekształcania rzeczywistości i pamiętania o tym, że NASZE CZYNY MAJĄ SWOJE ZNACZENIE I KONSEKWENCJE.
Niewiele jest rzeczy boleśniejszych niż usłyszeć od kogoś
bliskiego: „nie uda ci się” – zamiast choćby słowa zachęty albo propozycji
konkretnej pomocy.
Właśnie dlatego chwilowo zdajemy się przegrywać. Lekce sobie
ważymy własny wpływ na rzeczywistość („Cóż ja na to poradzę?”; „Nic się nie
zmieni”; „Dalej tak będzie” i podobne malkontenctwa).
Chciałoby się zakrzyknąć: ludzie,
poznajcie siłę swojego działania! UŻYJCIE NARZĘDZI, KTÓRE MACIE DO DYSPOZYCJI!
SAMI TWÓRZCIE ZDROWE ŚRODOWISKO WZROSTU DLA WASZYCH RODZIN! NIECH DZIECI UCZĄ
SIĘ ŻYCIA, A W STOSOWNYM CZASIE WYFRUWANIA Z DOMU, OD BLISKICH – NIE ODDAWAJCIE
ICH DO ŻŁOBKA ANI DO PRZEDSZKOLA! W ODPOWIEDNIEJ CHWILI SAMI ZNAJDUJCIE DLA
NICH SENSOWNYCH NAUCZYCIELI! GDY TYLKO SIĘ DA, UNIKAJCIE KORZYSTANIA Z
PAŃSTWOWEGO „PIENIĄDZA” (kiedy na targu warzywnym po raz pierwszy
usłyszę w odpowiedzi na pytanie o cenę pyrów: „pół grama złota” – będzie to widomy znak, że zaszły realne zmiany)! WOBEC
WROGICH WAM PRZEDSIĘWZIĘĆ ZASTOSUJCIE PIĘKNE I SKUTECZNE NARZĘDZIE W POSTACI
BOJKOTU! ZAŁÓŻCIE WŁASNY WARSZTAT PRACY!
Takim mniej więcej trybem (rozkazującym) krzyczą do nas
barwne reklamy – których styl niekoniecznie chcemy naśladować; nie o reklamę tu
jednak idzie, ale o życie.
Pamiętamy równocześnie, że nie same hasła zmienią człowieka
– do zmian każdy potrzebuje dojrzeć we własnym wnętrzu.
Jak zatem walczyć z systemem? Każda zdrowa oddolna
inicjatywa, nawet niedoskonała, jest krokiem w dobrym kierunku.
Kiedy znajomy mówił o tym, jak organizuje niezależny od
władz państwowych egzamin maturalny, zwracano się do niego z pytaniem: „A kiedy
zorganizuje Pan taki egzamin u nas?”. Otóż dowcip polega na tym, że TO WY SAMI
POWINNIŚCIE TAKI EGZAMIN U SIEBIE ZORGANIZOWAĆ! Nie oglądając się na „centralę”
(typowy, a jakże niszczący dla zdrowo rozumianej niezależności odruch), zastosować w praktyce
metodę „oporu bez przywódcy”. Samemu. Na własną rękę. Oddolnie.
A system? Systemowi należy oddać to, co należy do systemu –
podobnie jak cezarowi to, co należy do cezara. A co do nich należy? Nic.
Miron Ściegienny
Bliźniaki: Żółte róże i obrzynki
IV Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
O, Boże, pozwól ludziom w małych rzeczach dojrzeć zasady
wspólne wszystkim rzeczom, małym i wielkim.
św. Augustyn, Wyznania,
XI, 23
Zdjęcia: H. Łupnik (góra), MarTor (dół)
POWIEDZENIA: Kto pod kim dołki kopie...
Wspomnienie Najświętszej Maryi Panny w Sobotę po III Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Rys. TG
ROZWAŻALNIK NIECODZIENNY: Z wizytą w sieciówce
Św. Juliany Falconieri, Dziewicy, A.D. 2015
Kiosk (kupuję bilet):
– A może miałby pan ochotę jeszcze na kawę?
Poczta (kupuję znaczek):
– Serdecznie polecam nasze ubezpieczenia.
Stacja benzynowa (kupuję paliwo):
– Proponuję coś na gorąco...
Spytałem panią w kiosku z bolesną szczerością:
– Czy mówi pani to od siebie, czy szefostwo pani kazało?
Sprzedawczyni odpowiedziała ze szczerością rozbrajającą:
– Szefostwo kazało.
Czyli to nie jest coś swojego; to nie życzliwy gest obsługi
sklepu, która zna swoich klientów; to nie relacja OSOBY wobec OSOBY – to
wymuszona uprzejmość, korporacyjno-sieciowy obowiązek.
I na koniec obligatoryjne „Miłego dnia!”. Równie
automatyczne jak wcześniejsze propozycje opchnięcia klientowi czegoś jeszcze.
Ani to prawdziwe, ani miłe.
Tekst i zdjęcie:
Miron Ściegienny
PIĘKNY JĘZYK POLSKI: Zakaz wnoszenia konsumpcji
Św. Efrema, Diakona, Wyznawcy i Doktora Kościoła, A.D. 2015
Fot. Godfryd Komeda
Jan Nepomucen ze Służewa, czyli Zdrowy Wariat realistą
Św. Grzegorza Barbarigo, Biskupa i Wyznawcy, A.D. 2015
W ramach działu: Święty z sąsiedztwa
Wykonanie stojącej obecnie na warszawskim Służewie rzeźby
świętego Jana Nepomucena sfinansowała z ukradzionych podatnikom pieniędzy
zrzeszona w urząd grupa funkcjonariuszy państwowych. Jej nazwy nie godzi się na
łamach wspominać. Tyle faktów na początek.
A teraz następne: konkretni ludzie wzięli udział w grabieży
mienia podatników bezpośrednio; kolejni przekazali artyście zrabowane środki;
rzeźbiarz wreszcie przyjął od paserów łup i za zdobyte niegodziwymi środkami
wynagrodzenie wykonał figurę; przy okazji pożywiły się bez wątpienia inne
urzędnicze płotki, płocie oraz pomniejsze pasożyty.
I finałowy: nie zamierzam odwracać wzroku od rzeźby tylko
dlatego, że świadomym grzesznych czynów, które towarzyszyły jej powstawaniu.
Jako realista stwierdzam: rzeźba jest ładna!
Sancte Ioanne, ora po
nobis!
Słowa: Zdrowy Wariat
Fotografia: Terminator
Muszla
Wtorek po III Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Przed lustrem w sypialni rodziców leżała różowa muszla. Zbliżałem się do niej na palcach i nagłym ruchem przytykałem do ucha. Chciałem złapać ją kiedyś na tym, że nie tęskni jednostajnym szumem. Chociaż byłem mały, wiedziałem, że nawet jeśli kogoś bardzo się kocha, czasem zdarza nam się o tym zapomnieć.
Zbigniew Herbert
ROZWAŻALNIK NIECODZIENNY: Ambasadorowie
Poniedziałek po III Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Gdyby Łukasz Makowski nie podzielił się tym, co dostrzegł w
opowiadaniu Chestertona The Queer Feet, ten artykuł prawdopodobnie by
nie powstał. Ale podzielił się. I – proszę. Oto go mamy (artykuł; nie naszego
redakcyjnego kolegę, Łucjo).
Otóż w utworze naszego ulubionego GKC mamy do czynienia z
przeznaczonym dla wybranych z wybranych Hotelem Vernon. Znajduje się on w
ekskluzywnej londyńskiej dzielnicy Belgravia: haj lajf, bą tą, sawuar wiwr,
pardą. Stoi na rogu Belgravia Square, jak można mniemać. Autor wspomina, że
weranda hotelu wychodzi na ogród. Załóżmy, że hotel mieści się w budynku na
południowym rogu placu – ogród istnieje tam i dziś. Ale posiadłość nie jest już
hotelem. Co się w niej znajduje?
Ano ambasada „Królestwa Hiszpanii”.
Rozglądamy się wokoło: ambasady Republiki Niemiec, Norwegii,
Bahrajnu, Turcji, Austrii...
Ta obserwacja przywodzi nam na myśl nasze własne kąty. U nas
jest tak samo!
Najbardziej reprezentacyjne ulice Warszawy upstrzono
siedzibami cudzoziemskich darmozjadów.
Dlaczego „darmozjadów”?
Otóż normalne stosunki międzynarodowe polegają na tym, że
jeśli mam do obcokrajowca interes, to próbuję dojść z nim do porozumienia i
realizować wspólny pomysł, na który dobrowolnie przystajemy.
Nienormalność polega na tym, że w naszą dobrowolną umowę
usiłuje wtrącić się ktoś trzeci: pan prezydent, pan minister, czy pan
ambasador.
Moim wrogiem nie jest ten czy tamten Niemiec, Francuz, czy
Rosjanin jako taki – moim wrogiem jest funkcjonariusz władz państwowych:
niezależnie od narodowości. To prawda, że wśród przedstawicieli pewnych nacji
powszechniej niż wśród innych występuje zjawisko zatrudniania się na
stanowiskach funkcjonariuszy państwowych oraz postawa czołobitności i
służalczości w stosunku do nich, a w Rosji sowieckiej per saldo naprawdę
żyło się gorzej niż w Stanach za reżimu Reagana – ale zasada pozostaje
niezmienna. Co więcej, wynika z niej, że blisko mi do Węgra, Czecha czy
Słowaka, który szanuje aksjomat nieagresji – a daleko do Polaka, który aksjomat
nieagresji lekceważy (i na przykład zatrudnia się w państwowych służbach
uzbrojonych).
Wracając do naszych bara... to znaczy: ambasadorów: ci przedstawiciele
wielonarodowej klasy próżniaczej wygodnie urządzają się za nasze ciężko
zapracowane pieniądze; i (o dziwo! – powiedzielibyśmy, gdyby faktycznie było to
dziwne) żyją ze sobą całkiem nieźle. Czasem trochę na niby się kłócą. Niekiedy
powiedzą coś ostrzejszego do kamery, ale ich rola na tym się kończy. Nie oni
ponoszą konsekwencje decyzji podejmowanych przez siebie w cudzym imieniu bez niczyjej
delegacji. (Ja im swojej delegacji nie dawałem – a Ty, Drogi Czytelniku?). Oni
sobie wygodnie żyją i dzień w dzień świetnie się bawią.
Prawda jest prozaiczna, każdy o niej wie albo ją przeczuwa, wszyscy
ją obserwujemy: politycy systemowo i systematycznie nas okradają, doprowadzają do wojen lub kryzysów; wtedy najgęściej
giną chłopy, nie zaś prezydenci, ministrowie, czy ambasadorowie. Oni sami i
podlegli im funkcjonariusze przy wsparciu dziennikarzy-klakierów nadal prowadzą
światowe życie w blasku jupiterów.
Powiecie, że dobrowolne, anarchiczne relacje z cudzoziemcami
to „utopia”.
A tymczasem poza tym, że tylko taką formę wzajemnych
stosunków da się obronić na gruncie moralnym, mamy praktykę: a praktyka
pokazuje, do czego prowadzi prowadzenie „polityki zagranicznej” przez ludzi
brutalnie narzucających swoją władzę. Czego tak się obawiamy, że nie chcemy
choćby spróbować innych rozwiązań?
Czas już najwyższy doprowadzić do powszechnego ignorowania
„naszych” samozwańczych „przedstawicieli”; skutecznie wykurzyć państwowych
ambasadorów z okupowanych rezydencji. Jeśli pozwolimy działać wolnemu rynkowi,
ten wskaże, jak wykorzystane zostaną odzyskane od próżniaków wille i
posiadłości. Można tuszyć, że na cele znacznie mądrzejsze niż potrzeby – jak
ktoś to celnie i dosadnie określił – bandy stary<|┐ów, która bawi się w Indian.
Miron Ściegienny
Podróże z kaczką: Paweł Schulta NA GORĄCO z Francji
III Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Przepraszam wszystkich Czytelników WiWo i
bywalców tego podróżnego wątku za milczenie. Miast obiecanej, acz obwarowanej
pewnym zastrzeżeniem relacji na żywo, jest milczenie, i jedyna to dla mnie
pociecha, że ten element mojego wysiłku również jest na żywo.
Kontynuuję jazdę, na każdym kroku doświadczając
opieki Opatrzności. Zdarzeniom, w których uczestniczę, każdy zapewne nadałby
swoją interpretację. Ja jednak mam swój własny sposób czytania drogi i klucz, według
którego rozumiem to, co mnie na niej spotyka.
Wracając do obietnicy relacji on-line: jej
porzucenie wynika nie ze złej woli, ale głównie ze zmęczenia, które po
dotarciu do obozowiska każe skupić się na zupełnie innych kwestiach niż
redakcja tekstu czy wybór choćby jednego z całej tony zdjęć. Do tego dochodzi
również fakt, że (sic!) nie każdym postoju mam wolny dostęp do sieci.
Nie każdy bowiem mój postój to camping, a również nie każdy camping ma wifi).
Nie chcę, by Wasz kontakt z moją trasą był
chaotyczny, okazjonalny, miał zakłóconą chronologię (po powrocie zachodziłaby
konieczność łatania „dziur” w narracji). Stąd też obiecuję tuż po powrocie
pochylić się nad każdym etapem jazdy i opisać go w oparciu o notatki poczynione
w czasie wyprawy.
Znajduję się w tej chwili w umownej
połowie całej trasy. Jest to (kto już odgadł bez zaglądania dalej, ma bonus)
Mont St-Michel. Skała, na której z niemałym trudem wzniesiono opactwo i kościół
pod wezwaniem św. Michała Archanioła i na której wierzchołek dochodzi się,
nawet krokiem niespiesznym, również z niemałym trudem.
Po (popołudniowej) burzy i całonocnym
deszczu (mój namiot był dobrze „przycumowany", więc obudziłem się rano
cały i na suchym lądzie) wyruszam w kierunku Laval i Angers, nie wiedząc, czy
wszystko odbędzie się zgodnie z planem i w kształcie ustalonym w domu.
Wiem to jednak, że każdy włos na naszych
głowach jest policzony.
I ta myśl bardzo mnie raduje i nią się z
Wami rozstaję.
Pozdrawiam wszystkich Czytelników towarzyszących
mi mimo wszystko...
Tekst i zdjęcia:
Paweł Schulta
ŚCIĄGA– Dobre filmy: Serial BRIDESHEAD REVISITED (1981)
Wtorek po II Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Największą siłę serialu Powrót do Brideshead z roku
1981 stanowi wierność literackiemu pierwowzorowi. Jeśli autor książki – w tym
przypadku Evelyn Waugh – napisał ją dobrze, w imię czego zmieniać koncepcję
pisarza, gdy adaptujemy powieść na potrzeby widzów?
Tekst: DeTe
Ilustracja: Sztukmistrz
POWIEDZENIA: Dzieci i ryby
Poniedziałek po II Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Rys. TG
SECRET selfies: logo
II Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Projekt i wykonanie: Sztukmistrz
Pocztówka muzyczna: "Railway Tracks" Johna Illsley'a
Św. Norberta, Biskupa i Wyznawcy, A.D. 2015
Fot. MarTor
MOJE BOJE Z TRADYCJĄ: Jaka Tradycja, taka sytuacja
| Św. Bonifacego, Biskupa i Męczennika, A.D. 2015 |
Ponoć przedstawiciele ponoć katolickiej ponoć Tradycji
proponują w Internecie kupno mantylek. Mantylka, wiadomo: element nieodzowny –
bez tego Msza nie byłaby ważna. Bardziej serio: tylko ludzie płytko rozumiejący
Tradycję robią z mantylki kamień węgielny Wiary.
To jednak drobiazgi. Teraz do rzeczy – poważniejszej.
„Tradycjonaliści” handlujący mantylkami na towarzyszącym
stronie sklepowej blogu chwalą, oczywista, swoje wyroby. Wśród powodów, dla
których – jak mniemamy – powinniśmy się nimi zainteresować, wymieniają i ten:
dnia tego to a tego polityk, która czynnie
współdziałała przy zamordowaniu nienarodzonego dziecka, wzięła udział w
audiencji u „papieża Franciszka. W czasie tego spotkania miała na sobie
znakomitej jakości czarną mantylkę dostarczoną przez nasz sklep”. No brawo!
Bardziej serio: albo bierzemy Tradycję razem z jej wymogami
(a niepromowanie współsprawczyni zabójstwa – nawet celem zwiększenia sprzedaży
i pozyskania mamony – można chyba do nich zaliczyć) poważnie, albo tylko się
pod jej szyld podszywamy, stając tak naprawdę w szeregu wyznawców waluty, którą
w swoim czasie nie pogardził jeden z Apostołów...
Kacper Tomasz Lidzki
P.S. Celem pogodzenia przedstawionych myśli z praktyką inicjuję
bojkot wspomnianych „Tradycjonalistów”.
Dzwony żywe i martwe
Środa po I Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, A.D. 2015
Fot. MDK
Jeśli w dzwony biją na Anioł Pański albo na Mszę ludzie,
świadczy to o żywotności danej parafii albo zgromadzenia zakonnego.
Jeśli do wydania dźwięku nie potrzebują obecności człowieka,
ale tylko odpowiednio zaprogramowanej aparatury, klasztor albo kościół mogą być
zupełnie puste i tylko udawać, że mnisi albo wierni gromadzą się na modlitwę.
Świadectwo autentycznego bicia w dzwony jest nie do
przecenienia. To prawda, że pociąganie za sznur wymaga obecności kogoś żywego,
punktualności, pewnej siły (może paru osób) – a to niełatwe. Nikt jednak nie
gwarantował nam, że to, co prawdziwe i cenne, przyjdzie nam bez wysiłku.
Kacper Tomasz Lidzki
Bliźniaki: Bele siana
Bł. Sadoka i Towarzyszy, Męczenników, A.D. 2015
Zdjęcie: E.S.
Pastel: Diana de Santis
„Wieża Babel”
Świętego Jakuba Strzemię, Biskupa i Wyznawcy, A.D. 2015
Śladem
naszych publikacji: w nawiązaniu do wpisu z wierszem Ewy Lipskiej Egzamin
Towarzysząca
utworowi Ewy Lipskiej ilustracja autorstwa Pietera Bruegela to fragment dużej i
powszechnie znanej kompozycji tego autora – Wieży Babel. A zatem dzieło
renesansowego artysty niderlandzkiego, który pojmował ową renesansowość w
charakterystyczny dla tego regionu Europy sposób. Temat biblijny, osadzony w
zamierzchłych czasach, chciał przedstawić jako wydarzenie swoim współczesnym – pokazując
ogromną liczbę szczegółów otaczającego ich świata. Jeśli więc fascynowała go
architektura starożytnego Rzymu, będąca spuścizną ówczesnej Europy, to jej
elementy umieścił na obrazie. Widać bowiem pewne podobieństwa Breugelowej wieży
Babel do Koloseum rzymskiego. Ponadto poszczególne jej kondygnacje piętrzą się
w górę na kształt wielkiej, nierzeczywistej budowli renesansowej, wznoszonej z
zastosowaniem jasnych zasad, opartych na matematycznych wyliczeniach.
A co
dzieje się wokół pomnika-gigantu, pomnika pychy ludzkiej? Rozpościera się szeroko
ujęty krajobraz nadmorski, taki, jaki niderlandzki malarz znał na co dzień. Wokół
liczne, choć nie przykuwające uwagi budowle, które zdają się podkreślać ogrom
wieży poprzez porównanie. Nawet zabudowania zamkowe ukazane w prawej części
obrazu uzmysławiają wielkość przedsięwzięcia. I chociaż dzieło ukazuje liczne postacie
ludzkie, próżno byłoby szukać tutaj jakiekolwiek przedstawienia portretowego.
Twarze osób albo są niewidoczne, albo podobne do siebie. Wszyscy pochłonięci są
wytężoną pracą wokół wieży i chociaż tyle wysiłków skierowanych jest na ten
cel, nie zostaje on osiągnięty. Wieża, owszem, jest ogromna, ale tu i tam
zdradza ślady rozpadu; poddana jest erozji jak skała. Dość starannie i
konsekwentnie zbudowana lewa strona konstrukcji nie odpowiada prawej, bo tam zastosowano
już inne prawidła. W efekcie sam ogrom i komplikacja struktury nie wydają się przyjazne
ludziom, którzy ją wznieśli.
A ziemia była jednego języka i téjże
mowy.
I gdy szli od wschodu słońca,
naleźli pole na ziemi Sennaar, i mieszkali na niem.
I rzekli, jeden do bliskiego swego:
Pójdźcie, naczyńmy cegieł i wypalmy ją ogniem. I mieli cegłę miasto kamienia, a
ił kliowaty miasto wapna.
I rzekli: Pójdźcie, zbudujmy sobie
miasto i wieżę, któréjby wierzch dosięgał do nieba: a uczyńmy sławne imię
nasze, pierwéj niźli się rozproszymy po wszystkich ziemiach.
I zstąpił Pan, aby oglądał miasto i
wieżę, którą budowali synowie Adamowi:
I rzekł: Oto jeden jest lud, i jeden
język wszystkim: a poczęli to czynić, i nie przestaną od myśli swych, aż je
skutkiem wypełnią.
Przeto pójdźcie, zstąpmy, a
pomięszajmy tam język ich, aby nie słyszał żaden głosu bliźniego swego.
I tak rozproszył je Pan z onego
miejsca po wszystkich ziemiach, i przestali budować miasta.
I
przetóż nazwano imię jego Babel, iż tam pomieszany jest język wszystkiéj
ziemie: i z onąd rozproszył je Pan po wszystkich krainach.
Rdz
11, 1–9
Tak brzmi
starotestamentowa opowieść o tym, jak transcendentny Bóg-Jahwe zaradził tej
niebezpiecznej dla ludzi sytuacji. Dlaczego niebezpiecznej? Ponieważ człowiek,
wypędzony z Raju, dotknięty i zraniony grzechem pierworodnym, dysponując różnorodnym
światem natury stworzonej stworzonym przez Boga ex nihilo, mógł z powodu pychy zniszczyć samego siebie i uczynić
swoje życie piekłem nieustannej, morderczej pracy budowania pomnika swojej
pychy. Bóg w tym opisie jest nazwany Panem, a więc królem całego świata, który
może niweczyć zamiary ludzi. W lewym dolny rogu obrazu Bruegela widzimy scenę dziwacznego
pokłonu przed postacią, którą można odczytać jako króla, ale króla pozbawionego
majestatu prawdziwej królewskości. Cóż to za płaszcz spowija jego postać? To
nie karmazyn królewskich szat. Korona wieńcząca głowę nie jest ani bogatą
koroną królewską, ani koroną cierniową, która pozwalałaby nam powiedzieć: to
Chrystus prowadzony na Drogę Krzyżową. Zresztą taki wątek nie pasowałby do
całości tematu. Ta scena przywodzi na myśl tylko atmosferę naigrawania.
Zbroja
i miecz u boku monarchy sugerować mogą, że wywalczył sobie tę godność orężem.
Myślę,
że Bruegel, malując taką postać – niezgodną z typami ikonograficznymi postaci
królewskiej – chciał ukazać karykaturę króla. Króla samozwańczego, który
sięgnął po władzę z powodu własnej pychy, takiej pychy, która stanowiła siłę
napędową dla budowniczych wielkiej wieży Babel. Sięgnął po władzę, niczym
opisywany w Księdze Rodzaju Pan, który dozwala lub zabrania, skupia lub
rozprasza.
Wokół
groteskowego króla tłoczy się również groteskowy orszak. Kim są ci ludzie? Czy
to uzbrojeni strażnicy wiodący zniewolonych? Stojąca po lewej stronie króla postać
w żółtej szacie z pomocą włóczni (chyba) odgradza monarchę od znajdującego się
za nim mężczyzny. Z prawej strony człowiek odziany na czerwono (i również
uzbrojony) ogranicza ruch pochodu. Po doliczeniu ariergardy okazuje się, że
więcej jest tu ludzi strzegących niż strzeżonych. A dokąd oni idą?! W kierunku
bloków skalnych, a dalej ku morzu! Nieważny jest tu sens zdarzeń, tu chodzi
jedynie o zadośćuczynienie ludzkiej pysze. Zwykli robotnicy zajęci wzmożoną
pracą nawet nie zauważają idących. Nie rozpoznają rzekomej godności; ich zachowanie
stanowi pewną przeciwwagę dla napuszonej i groteskowej pseudo-wzniosłości.
Można
z kolei przypuszczać, że ci, którzy znaleźli się na drodze orszaku, zostali
zmuszeni (jeśli nie siłą, to sytuacją) do oddawania czci dziwacznemu królowi.
Ta cześć wygląda jak latreia, a zatem
cześć należna tylko Bogu. Stojąca obok króla postać w czerni gestem i mimiką
sugeruje śmieszność zaistniałej sytuacji: człowiek sięgający po władzę Boską
może co najwyżej zmusić otoczenie do okazywania czci, ale tak naprawdę okrywa
się śmiesznością. Bruegel, malując ten obraz w roku 1563, z całą pewnością nie
miał na celu wyśmiania władzy monarszej jako takiej. Żył w Europie, gdzie
władza królewska była jedyną, oczywistą formą władzy – władzy, która pochodziła
od Boga. A zatem władza owa była legitymizowana przez Boga. Zarówno Bosch i
Bruegel to malarze ukazujący przeciwieństwa cnót – przywary, które czynią ludzi
istotami podobnymi do siebie nawzajem i nieustannie zabieganymi. A zatem
uważam, że jest to przedstawienie oparte na biblijnym tekście, a jego tematem
głównym jest superbia – pycha. Wyśmiana
zostaje nie prawdziwa, godna powagi i majestatu królewskość, ale fałszywa,
oparta na pysze groteskowa władza prowadząca do zniewolenia i śmieszności.
Obraz Bruegela należał do kolekcji króla Czech i Węgier, a następnie cesarza
Rzymskiego Narodu Niemieckiego Rudolfa II Habsburga. Być może Rudolf II – król,
a po śmierci swojego ojca Maksymiliana II – cesarz, sącząc z wolna wino i patrząc na imponujące dzieło,
mówił: „Uchroń mnie, Panie, przed pychą, która czyni człowieka i króla
śmiesznym w oczach Boga i ludzi”.
Monika Jabłońska