TO TY, czyli YT OT

Świętego Franciszka Salezego, Biskupa, Wyznawcy i Doktora Kościoła, A.D. 2015

Rys. Sztukmistrz

Antoni Słonimski

YT OT

Pamięta nasze młode ręce

Stolika marmurowy blat,

Gdym dłoń na Twojej dłoni kładł

W tej staroświeckiej cukierence.

Złocony napis. Okno niskie.

R było w słowie TORTY brak.

YT OT czytaliśmy wspak.

O rzewne yt ot, sercu bliskie.

Popatrz w młodości cień ginący,

Czyż nie wydaje Ci się stąd,

Jak odwróconych liter rząd,

Bez sensu, śmieszny, wzruszający?

Wśród żarcików na temat najwłaściwszego miejsca, w którym Beniowski mógłby się spotykać z ukochaną Anielą, narrator poematu Słowackiego stwierdza kategorycznie i zarazem poufale: ...lecz pozwól, asindziej, że się nie mogli spotykać gdzie indziej [niż pod jaworem]. Znamy się z tymi motywami dobrze – powiada Słowacki. – Bohaterowie sentymentalni muszą się spotykać pod umówionym jaworem – jak w sielance Karpińskiego Laura i Filon. Księżyc, bór, noc, jawor – oto stosowna sceneria. Romantyzm doda do niej grozę przepaści albo dzikich wrzosowisk (Wichrowe wzgórza) w wersji serio lub półżartobliwej (Do M***), a przynajmniej smutek jesiennego wieczoru (Kordian i Laura). W każdym razie ma być natura, podobna do dzikiej lub wręcz dzika, arkadyjska lub groźna, owiewająca człowieka tchnieniem tkliwości, potęgi lub niepokoju.

A teraz wyobraźmy sobie, że Gustaw z Marylą albo Kordian z Laurą spotykają się... w kawiarni. Niemożliwe, prawda? Tymczasem u Słonimskiego właśnie „staroświecka cukierenka” staje się miejscem ich spotkań, spotkań zakochanych. Nie widują się tam w okolicznościach dramatycznych. Spotykają się tam nieraz. Przekomarzają się, żartują (odczytując w odwróconej kolejności zdefektowany rząd liter z szyldu na szybie; pierwsze odwrócenie: TORTY zmieniają się w YTROT, drugie: YTROT zmienia się w YT OT, trzecie: YT OT w TO TY). Są na randce. Czy ośmielilibyśmy się nazwać spotkanie bohaterów romantycznego dramatu... randką?! „Byli tam, kędy śnieżnych gór błyszczą korony...” – to z kolei początek wiersza Słowackiego. Czy moglibyśmy sobie wyobrazić jego bohaterów popijających kawę i pogryzających ciasteczka?

Stanisław Falkowski